Priče u slikama (kako bi otprilike glasila najjednostavnija od mogućih definicija stripa), poznate u Americi pod nazivom “comics”, u Francuskoj kao “les bandes dessinées”, a u Italiji kao “fumetti”, odavno već nisu sporadična ni zanemarljiva pojava. Sasvim zasluženo, uspjeli su da osvoje čitav svijet! Da stvar bude bolja, čak su i roditelji koji su se godinama protivili i kolutali očima ovoj naizgled bezveznoj opsesiji svoje djece, uveliko promijenili mišljenje. Ali, znate i sami da se ovo nije desilo preko noći.
Stripu je bila potrebna evolucija koja je trajala čitav jedan vijek kako bi on doživio svoj vrhunac, a zatim i mogao u potpunosti iskoristiti svoje moći. Iako je tu zaslužno više faktora, danas ćemo se posvetiti holivudskoj filmskoj industriji, zahvaljujući kojoj su stripovski (super) junaci trenutno i najpopularniji filmski junaci i čovjeku po imenu Sten Li koji je kreirao više inženjera i naučnika nego bilo ko drugi na planeti, a da pritom nije bio ni inženjer ni naučnik. Šta je radio Sten Li? Pogodili ste, pisao je stripove.
Superheroji sa kojima se lako poistovjetiti
Dok su drugi pokušavali da promijene planetu knjigama, muzikom i filmovima, Sten Li odlučio je da to uradi stripovima. Godinu za godinom, stvarao je marvelovske adolescente, likove sa sopstvenim nesigurnostima, kojima smo se divili i sa kojima se, zbog svega navedenog, bilo lako poistovjetiti. Ovi otpadnici i buntovnici mrzjeli su zvuk alarma, morali ići u školu ili na posao, raditi domaće zadatke, poštovati rokove, plaćati račune – baš kao i mi. Za njih, borba protiv zla bila je svakodnevna. Samo, nekad su na to-do listi imali plaćanje kirije ili mrsko predavanje, a nekad i samo spašavanje svijeta.
U ovakvom jednom, magičnom univerzumu nauka i tehnologija bili su jako bitan dio i to od njihovog samog začeća. Znate i sami da su mnogi superheroji, kao i zlikovci, stekli svoje moći kroz neku laboratorijsku nesreću, eksperiment ili tehnološki napredak. Od Super Soldier seruma Kapetana Amerike, preko Spajdermena kog je ugrizao radioaktivni pauk, do Hulkove transformacije zbog nesreće prouzrokovane gama zračenjem.
Kako su mnogi likovi u Marvelovom univerzumu stručnjaci u oblastima nauke i tehnologije (nezavisno od supermoći koje imaju ili ne), danas ću vam predstaviti neke od najdražih (iako većinu vjerovatno i znate), zajedno sa STEM oblastima koje proučavaju.
Toni Stark (Ajron Men)
STEM oblast(i): Fizika i elektrotehnika
Ako niste poslednju deceniju ili dvije proveli ispod kamena u pustinji, prilično sam sigurna da ste upoznati s imenom Toni Stark. Čak štaviše, vjerujem da, kad ga pomenete, čak i vaši roditelji znaju da se radi o čuvenom Ajron Menu.
Zahvaljujući Robertu Dauniju Džunioru, njegovom veličanstvenom otjelotvorenju lika, kao i samom komercijalnom uspjehu filma “Iron Man” (Džon Favro, 2008.) koji je pokrenuo lavinu Marvelovih projekata u kojima danas uživamo, Toni Stark je prevazišao granice stripa kao medija, i kročio na mnogo veću i ozbiljniju scenu. On je postao dio današnje pop kulture.
E sad, iako je u pitanju lik prvenstveno osmišljen da zabavi i nasmije ljude, ukoliko ste ikad pročitali neki od njegovih stripova ili ispratili Marvelove filmove, onda znate i ovo. Toni Stark je, prije svega, neko ko se sa samo 15 godina upisao na MIT (Tehnološki institut Masačusets) da bi studirao inženjerstvo, da bi već sa 20 stekao zvanje magistra i fizike i inženjerstva. Njegova domišljatost i kreativnost jasni su kako zahvaljujući brojnim verzijama gvozdenog oklopa koji je dizajnirao, napravio i adaptirao tokom godina, tako i u različitim alternativnim izvorima energije koje je stvorio za svijet. Pritom, ne zaboravimo da je zaslužan i za razvijanje ultranapredne vještačke inteligencije (HELEN i JARVIS), na koje smo jednako ljubomorni kao i na samo Ajron Men odijelo.
Uz njegovo ćete ime često pronaći izraz omnidisciplinary scientist – što znači da je sjajan u bilo kojoj naučnoj disciplini, nezavisno od toga što je studirao i čime se trenutno bavi. Toliko je briljantan da može ležerno da unaprijedi nauku u poljima na koja se pritom uopšte ne fokusira.
Dr Brus Baner (Nevjerovatni Hulk)
STEM oblast(i): Nuklearna fizika, robotika, elektromagnetno značenje
Hulk je heroj koji često bira snagu umjesto mozga. Međutim, njegov alter ego je jedan od najpametnijih, najobrazovanijih likova u Marvelovom univerzumu. Prije nego što je postao Hulk, dr Brus Baner je studirao na brojnim američkim institucijama. Usput je uspostavio naučno rivalstvo i blisko prijateljstvo sa Tonijem Starkom.
Ono što se može izdvojiti kao fun fact jeste da je Brus Baner iz filmova (pritom – mislim na verziju koju glumi Mark Rafalo) mnogo obrazovaniji od Brusa iz stripova, jer kako pominje u filmu “Thor: Ragnarok” (Taika Vaititi, 2017) ima čak sedam doktorata! Impresivno, zar ne?
Iako je u pitanju talentovani naučnik i najveći autoritet za gama zračenje u Marvelovom univerzumu, njegov doživotni pokušaj da se oslobodi konkretnog stanja zbog kog se u situacijama kad to najmanje očekuje pretvara u veliko zeleno i bijesno stvorenje, nažalost, nije se pokazao uspješnim. Međutim, u različitim trenucima svog života kao Hulk, Baner je uspio da održi svoju inteligenciju unutar izuzetno snažnog tijela svog zelenoputog alter ega.
Henk Pim
STEM oblast(i): Entomologija, kibernetika, fizika, inženjering, biohemija
Henk Pim je otkrio neobičan skup subatomskih čestica koje su postale poznate kao “Pimove čestice”. Ono što je uspio da odradi jeste da primjenjivanjem magnetnog polja zarobi čestice u dva odvojena seruma, pri čemu jedan serum smanjuje veličinu objekta ili lica, a drugi je vraća u normalnu veličinu.
Obično je zasijenjen ozloglašenijim ili imućnijim umovima u Marvel univerzumu, ali Henk Pim je ipak briljantan naučnik bez kojih bi mnogo toga u Marvelovom univerzumu bilo drugačije (uzmimo, na primjer, fantastičnog Entmena koji bez Pimovih čestica ne bi postojao kao superheroj – pritom mislim i na Henka, originalnog Entmena, i na Entmena Skota Lenga).
Henk se takođe okušao u kibernetici, stvarajući biće poznato kao Ultron da pomogne Osvetnicima, sve dok ono nije iskvareno sopstvenim iskrivljenim rasuđivanjem i programiranjem. Svojim znanjem o mehanici, kibernetici i fizici, Pim pokazuje da je jedan od najpametnijih umova Marvelovog univerzuma.
Princeza Šuri
STEM oblast(i): Inženjerstvo, medicina i programiranje
Princeza Šuri jedan je od najbriljantnijih umova Vakande pa stoga i njihov glavni naučnik, odnosno šef nauke i razmjene informacija za Wakandan International Outreach Centre. Toliko voli svoj posao da ćete je rijetko vidjeti van laboratorije u kojoj danonoćno radi na unaprijeđivanju opreme koju koriste ratnici Vakande.
Šuri je pronašla način da manipuliše energijom vibranijuma, izmišljenog metala koji se pojavljuje u Marvelovom univerzumu, da bi se koristio u tehnologiji. Dizajnirala je odijelo svog brata Tčale (Crni Panter) sa tehnologijom koja mu omogućava da apsorbuje energiju od udarca i baci je nazad na neprijatelja. Drugim riječima, što je jače pogođen, jače može da uzvrati.
Osim toga, dizajnirala je tehnologiju za druge Osvetnike, kao što je novi štit Kapetana Amerike i za njegovog drugara, Bakija Barnsa (Zimski vojnik) – novu ruku. Njena tehnologija takođe održava Vakandu da radi i ona je pomogla da se poboljša tranzitni sistem.
Rid Ričards (Mister Fantastik)
STEM oblast(i): Mehanika, inženjering, fizika, ljudska (i vanzemaljska) biologija
Priča ide ovako. Unutar sobe koja je bila tajna (čak i od njegovih najbližih prijatelja i porodice), Rid Ričards je po zidovima ispisao 100 najvećih i najsmjelijih ideja kojih se njegov mozak dosjetio. A onda je dodao 101. i najodvažniju koja je glasila: “Riješi sve.” Ova mantra navela je opsesivno intelektualnog gospodina Fantastika da čini velika djela u ime čovječanstva – i, na tipično fantastičan način, odvela ga je u još veću nevolju. Jer, kao što i sami pretpostavljate, rješavanje svega nosi sa sobom veliku cijenu, koja je nekad previsoka.
Bilo kako bilo, Rid Ričards je, bez sumnje, osoba koja je sinonim za najpametniju osobu u Marvelovom univerzumu (titula koju će kasnije naslijediti njegova ćerka Valerija). Kad god postoji neka kosmička kriza koja zahteva naučnu konsultaciju ili perspektivu, Ričards je čovjek koga svi traže. To je logično, pošto je on majstor više naučnih disciplina.
Sad, to u filmovima nije (do sad) dovoljno naglašavano uglavnom zato što, u trenutnom, objedinjenom, Marvelovom univerzumu još nisu predstavljeni heroji iz stripovskog ostvarenja “Fantastic Four” (bar ne do novog filma “Doctor Strange in the Multiverse of Madness” (Sem Raimi, 2022), spoiler alert), a filmovi koji su im do sada posvećivani (bilo je nekoliko pokušaja) prosto nisu bili dovoljno dobri. Zato, preporučujem da se sami bacite u istraživanje!
Čarls Zavijer (Profesor Eks)
STEM oblast(i): Genetika, biofizika, psihologija, antropologija
Profesor Eks je mutant koji ima moć čitanja misli i zaustavljanja vremena. U svojoj vili u Vestčesteru je otvorio i školu za mutante da bi pomogao mladim mutantima da ovladaju svojim moćima, izbore se sa osjećajem nepripadanja i nauče kako da pomažu ljudima i na taj način im dokažu da i mutanti mogu biti heroji.
Ono što je vremenom zaboravljeno zbog njegovih moći telepate jeste da je Čarls Zavijer bio genije mnogo prije nego su ljudi saznali za njegov X-gen. Doktorirao je u više oblasti genetike, biofizike, psihologije i antropologije.
Takođe je proveo nekoliko godina vodeći X-Men, što ga čini i genijalnim taktičarem. Toliko je pametan da je pozvan da bude član Iluminata, grupe ljudi koji su bili zaduženi da nadgledaju infinity stones. Svaki kamen je dat drugoj osobi da bude njen čuvar, a Čarlsu je dodeljen kamen uma. Prilično velika stvar, zar ne?
Pronađi STEM oblast koju voliš
Zajednička stvar koju ćete primjetiti kod svih ovih likova jeste što se ni u jednom trenutku ne stide i ne kriju oduševljenje i zainteresovanost kada su u pitanju nauka i tehnologija. Ili uopšte, žeđ za znanjem. Oni nisu predstavljeni kao žalosni štreberi, već inteligentni, zanimljivi ljudi koji se bave onim što vole sa toliko strasti da to nerijetko prenesu i na ljude koji ih okružuju i na nas koji o svemu tome čitamo ili gledamo to na velikom platnu.
Baš ovo, jedan je od razloga što se klinci godinama sve više opredjeljuju za neku od STEM oblasti (i zašto su roditelji smanjili sa kolutanjem očima).
Namijenjeni nešto starijoj publici od prethodnih stripova, ovi Marvel naslovi su prije svega, kao stripovi, uhvatili svoje čitaoce u impresivnom uzrastu njihovih ranih tinejdžerskih godina. I, dok su njihove entuzijastične čitaoce u početku privlačili časovi prirodnih nauka zato što su mislili da će na taj način steći natprirodne moći (sramota me koliko sam puta bila dobrovoljac za eksperimentisanje iz hemije ne bih li slučajno “zakačila” koju supermoć), mnogi klinci su zaista pronašli nešto što vole, odlučili da to i studiraju i nastavili karijere u nauci i inženjerstvu.
Ko bi rekao da, naizgled obične, priče u slikama imaju toliku moć? Pa, samo oni koji su sa njima odrasli i znaju da su stripovi sve osim običnih priča u slikama. 🙂
